Ñà kuchiñukún xí'in nà'a ñà sándì'iní inikún xíniñú'u kondiaakún miíkún, và'a kitá'ankún xí'in inkana ra saátu kundìkùnkún ñà và'a tá kúu ñà ndasaká'nukún Ndióxì. Yó'o vàxi consejo ñà chindieétá'an xí'inkún ñà kuchiñukún katá'ankún xí'in ñà sándì'iní inikún ra ndìà kuvi kutáxín inikún.
Kǒé ndì'iní inikún xà'à kìví tìààn
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Xà saá íyoyó nà yùví nà ndí'i iniva kúviyó. Ndí vǎ'a ñà ná ndì'iní inikún xà'à ñà koo kìví tìààn. Chikàà inikún ñà kǒé ndì'iní inikún xà'à inkaka kìví.
- Átu ndieéní ná ndì'i inikún ra kuvi iin sásanaña inikún. Saá ra, ¿ndíá ñà kuvi asakún? Iin ñà ndaka'ánkún xà'à kúviña, sà saá xíniñú'u ndì'i lo'o iniyó, ndí, átu ndieéní ná sandì'iña inikún xà'à iin ñà kǔvi asakún ra kǔvitu ndasamakún, saá ra, ndieéka asaña xí'inkún. Ra ñà ùvì ndaka'ánkún xà'à kúviña, va sana và'ava kana iin chiñu ra kamaka ndieéní ndí'ì inikún xí'inña.
Iin kù'vava ná koo ñà kundatunkún koo á kixi
“Nà ndáki'in ñà ndíchi ñà kée nìnu [...] íyo tíákù inina” (SANTIAGO 3:17).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Sǔví nina ñà và'a kundatunkún koo. Kǔndatunkún ña víiní kana iin chiñu á ñà íxa inkana.
- Vitá ná koo inikún, iin kù'vava ná koo ñà kundatunkún asa inkana á ñà asa miívakún, chi sǔví nà kúchiñu và'a kúviyó. Átu ná ki'in kù'vakún xí'in ñà yó'o, siíva koo inikún ra saátu inkavana ra và'a kana ñà íxandó. Ra saátu, kǔsuchiní inikún. Saá chi, tá xákù lo'oyó, nii kàna vǎ'a iin chiñu, ra táváyó túkúndi'i ñà sándì'iní iniyó ra và'akava káchíñuyó.
Ki'inkún kuenta ndíá ñà sándì'iní inikún
“Rà và’a xìnì, táxinva ìyora” (PROVERBIOS 17:27).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Átu vǎ'a íyo iniyó á vǎ'a kúniyó, kǔvi ndakani và'a xìnìyó, chìkàà inikún ñà kutáxìn inikún.
- Ki'in và'akún kuenta ndíá ñà'a kúvi ñà kíxá'á sándì'i inikún ra ndíá ñà íxakún tá sándì'iña inikún. Tá kúu tá kíxá'á ndí'ìní inikún, koto ndíá ñà'a xáni inikún, ndíá ñà káchi inikún ra ndíá ñà íxakún. Ndìà kuvi tiaakún ñà ndó'okún xí'in ñà yó'o. Átu kúndàà inikún xí'in ñà ndó'okún kuviva katá'ankún xí'inñà ra sandi'i lo'okún xà'àña. Ndakanitu xìnìkún díá ñà asakún ñà kuvi kutáxìn inikún xí'in ñà ndó'okún. Átu kǔví sandi'ikún xà'àña kuvi ndasa lo'okúnña. Iin ñà kuvi asakún kúvi ñà ki'inkún kuenta xí'in chiñu á tarea ñà asakún ra ki'intún kuenta nìsa tiempo kuniñú'ukún xí'in iin iinña ra saá sǎndì'iníña inikún.
- Savayó ndí'ì ini xí'in iin ñà'a á chiñu ra inkatuyó nii suviva chiñu yó'o íyo nùùyó ra nii kǒé sándi'iña iniyó. Ñàkán síinva ndakanixìnìkún xà'à iin chiñu á iin ñà'a ñà íyo nùùkún. Kuvi asakún ñà vàxi yó'o:
- Kǒé kama ndakani vǎ'a xìnìkún xà'à inkana. Átu ndátukún ra ndíkààkún iin cola á fila ra iin kama nìkì'vi iinna chí nùù ndíkààkún ra, átu ná ndakanixìnìkún ñà vǎ'a níixana ra saá ra sààvakún. Và'aka ndakanixìnìkún ñà nà ndí'ì iniva kúvina á inkakaña ndó'ona.
- Kuniñú'u vaà'kún tiempo ñà asakún ñà và'a. Átu ndátukún kana carro á tún ndáchi, á ndátunkún consulta ve'e nùú kútá'anna, và'aka ka'vi iin ñà'a ñà tǎ'án ka'vikún á kototu ndíá chiñu kúmàníka asakún, á kototún ñà kìxàà ini correo.
- Ndakanixìnì xà'à ñà sándì'i inikún. Ndakani inikún xà'á ñà yó'o: “¿Á ndixa iin ñà ndieéví kúvi ñà yó'o?”. Xíniñú'u ki'in và'akún kuenta ndíá ñà'a kúvi ñà ndieé và'a xà'à ra ndíá ñà'a kúvi ñà lo'o ndíáyà'vi.
Kata yùkùnkún túkúndi'i chiñu
“Túkúndi’i ñà íxandó ra ná koo yùkùnña ra víi và’a ná asandóña” (1 CORINTIOS 14:40).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Chikààkún ndieè ñà víi ná koo túkúndi'i ñà íxakún.
- Xíniñú'u yùkùn ná koo chiñu ñà íxayó. Átu ná kà'ànyó ñà và'aka inka hora á inkaka kìví asayó iin chñu ra kuvi ndì'iva iniyó xà'àña ra và'aka ndǎkooyóña, và'aka vichin ná tiinyóña. Kuvi asakún ñà vàxi yó'o:
- Tìààkún hora ñà asakún iin chiñu ra kundìkùnkún hora ñà xà nìkà'ànkún.
- Átu xínìkún ñà xà kùà'ànkún ndákookún hora ñà tìààkún kamaka ndandikíkún ra kundìkún túkúnkúnña.
Ndaki'in ndieé lo'okún
“Và’aka ná ndaki’in ndieè lo’oyó nùú ñà vèení ná kachíñuyó, saá chi iin tá kù’va iin nà kúnì tiin tàchì sáa íyo nà ndieéní káchíñu.” (ECLESIASTÉS 4:6).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Va sana nà ndieéní káchíñu ra, nii kǒóka tiempona ñà kusìí inina xí'in chiñuna á xù'ún ñà íxakaná'ana ra ndí'i và'a ndieèna.
- Iin kù'vava ná koo xù'ún xí'in chñu nùùkún. Nii ná koo kùà'á xù'únkún ra sǔví ñà yó'o kúvi ñà sakusìí inikún á kindiaa ñà sándì'i inikún. Kuvi kuu ñà ká'àn Eclesiastés 5:12, “ñà kùà’ání kúvi xù’ún rà víka ñàkán nii kǔví kùsùnra”. Ñàkán xí'in ñà xíniñú'u ndixakún kusíì inikún.
- Xíniñú'u tavá lo'okún tiempo ñà kundú'ú lo'okún ra kutáxìn inikún. Átu ná asakún ñà xínisìíkún ra kuvi kusìí inikún. Ndí, koto chi, sava ñà'a ñà kǒé ndíáyà'vi kuvi chindieétá'anña xí'inkún, tá kúu ñà kotondieékún televisión.
- Kǒé nina kàa kundikàà nda'ákún celular á computadora. Kǒé kotondieéníkún correo, mensaje á ñà naní redes sociales. Átu kǒé xíniñú'ukúña ra và'aka kǒtondieékúnña.
Kundiaakún miíkún
“Ñà và’a kúvi ñà ná kunuyó ra saá và'a kuni lakí xí’in kùñuyó” (1 TIMOTEO 4:8).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Ñà ná kunu lo'oyó á kitayó kusíkiyó ñà và'aní kúviña chi saá ndíáyó miíyó.
- Ñà và'a asakún xí'in miìvakún. Átu ná kita lo'okún kù'ùn xà'àkún á kunu lo'okún ra và'aka kunikún. Nina ñà và'a kaxikún, ra ná yǎ'a sòkokún. xíniñú'utu kùsùn và'akún.
- Kǒé ndandukúkún inka ñà chindieétá'an xí'inkún, tá kúu yùkùnù, tàtán ñà xàtu á droga, á tìkuìi ù'và á ndixi. Saá chi, ña yó'o kuvi asa ndieékaña xí'inkún ra ndìà sandi'iña xà'à xù'únkún.
- Kù'ùnkún kutátankún átu xǐ'inña xí'inkún ñà kutáxìn inikún ra sándì'iníña inikún. Sáa chi xíniñú'uyó tàtán.
Ki'inkún kuenta ndíá ñà kúvi ñà ndíáyà'vika
“Ki’in và’andó kuenta ndíá ñà’a kúvi ñà ndíáyà’vi và’aka” (FILIPENSES 1:10).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Koto và'akún ndíá ñà kúvi ñà ndíáyà'vika.
- Tìàakún tarea xi'na ñà ndíáyà'vika ra saá kundikún ñà lo'o ndíáyà'vi. Ñà yó'o chindieétá'an xí'inkún ñà kunikún ndíá ñà xi'na asakún ra ndíá ñà ndakoo lo'okún á ndataxinkúnña nda'á inkana.
- Ki'inkún iin semana ra, tìàakún chiñu tíinkún ra nìsa tiempo tíinkúnña. Saá ra ndakanixìnìkún nìsa kuvi kuniñú'u và'akún tiempo. Átu ná kuchiñukún xí'in tiempo saá ra nduvà'a inikún.
- Ndandukúkún nìsa koo ñà ndaki'in ndieè lo'okún. Nii lo'o minuti kúviña ra xíniñú'u ndaki'in ndieè lo'okún ra kuvi kutáxìn inikún.
Ndandukú nà chindieétá'an xí'inkún
“Ñà sándì’i ini iin nà yùví kúvi ñà sándi’i xà’àna, ndí, iin tù’un và’a kúvi ñà sandìko inina” (PROVERBIOS 12:25).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Tù'un và'a ñà ká'àn inkana xí'inkún kuvi taxi ndieè nda'ákún.
- Kà'àn xí'in iin nà amigokún nìsa íyo inikún. Iin nà xínì và'akún ra kuviva kà'ànna xí'inkún ñà asakún ñà kuvi kutáxìn inikún. Átu ná kà'ànkún xí'inna túkúndi'i ñà ndó'okún kuvi nduvà'a inikún.
- Kà'àn xí'in iinna ná chindieétá'anna xí'inkún. ¿Á kuvi sandayà'akún iin chiñu nda'á inkana á kà'àntún xí'inna ná chindieétá'anna xí'inkún?
- Átu iinna íxachíñukún xí'in sándì'inína inikún, koto ndíá ñà kuvi asakún. Tá kúu, ¿á kuvi kuee kà'ànkún xí'inna nìchun koé và'a íxana ra kǒé và'a kúnikún? (Proverbios 17:27). Átu xǐinna kutáxìnna, saá ra và'aka kuxíka lo'okún nùùna.
Sakua'a xà'à Ndióxì
“Sìí íyo ini nà kúndàà ini ñà xíniñúʼu sakuaʼana xàʼá Ndióxì” (MATEO 5:3).
¿Ndíá ñà kúnì kachiña? Sǔví tákua tìkòtò á ñà kuxiyó á ve'e nùú kundeeyó xíniñú'uyó chi xíniñú'utuyó kundàà iniyó xà'à Ndióxì. Xíniñú'uyó sakua'ayó xà'à Ndióxì ra ndakuniyó yóó kúvira ñàkán sìí koo iniyó.
- Kà'àn ndá'viyó xí'in Ndióxì. Miíra ká'àn xí'inkún ná ndatú'únkún xí'inra ñà ndó'okún saá chi ndí'i inira xà'àkún (1 Pedro 5:7). Átu ná kà'ànkún xí'in Ndióxì ra saátu nà ndakani inikún xà'àra kuviva kutáxìn inikún (Filipenses 4:6, 7).
- Ka'vi tù'un và'a xà'à Ndióxì. Consejo ñà vàxi nùù revista yó'o kànaña nùù Biblia, ra chíndieé tá'anña xí'inyó ñà saku'ayó xà'à Ndióxì. Consejo chindieétá'an xí'inyó ñà ndíchi kooyó ra víi và'a ndakanixìnìyó (Proverbios 3:21). ¿Á kuvi chikàà inikún ñà ka'vikún Biblia? Kuvi kixáákún xí'in libro ñà naní Proverbios.
