Kixín ñà tává ndikaní


Xà yàchìví xíkana ndándukúna nìsa kuvà'a kixín ñà và'a kuniñù'u nà cirujano, nà ndáta nà yùví tá ndieé ndó'ona, ra kuvi kuniñù'utunaña ñà nduvà'a ìín kùñuna ñà kú'vì, ñà ndì'i xà'á. Kùà'á nùú kixín ñà xíniñú'una vichin ra, kǔví kuniñù'unaña tìxin kùñùna nùú ndátana, saá chi kuvi asaa ndieékaña xí'in nà ndàtána, saátu saá chi, ndútie'ení kixín yó'o tá chíkàànaña nùú kú'vì ra kǔvítu chikàànaña nùú vixá kùñù. Ndí, tá xìto'ni và'ana ndikaní,1, 2 ndàni'ina nìsa koo kuvà'a kixín ñà và'a kuniñù'una ñà asatátanna nà yùví.
Ndakani ini xà'á ñàyó'o: Tá kúyachin iin ñà'a nùúrí, íyú'urí ra távárí iin ñà'a kaní ñà kixín, ra ndixa ndieéní kixínña ndìàkua kuvi tìinrí nùú yùkù vixá ra ndǎkavarí. Saá íxaarí ñà và'a kǒó ñà ndo'orí, ra ni távárí kixín ra và'ava kuee và'a kùà'ànrí.
Nà ndíchi nà ká'vi ra xíto'ni xà'á ñàyó'o xà kúndàà inina nìchun ndieéní kixín ñà'a távárí. Ñà'a ñà kúúmií kixín ñà távárí kávànu'uña ra kítá'an và'aña, ra saátu íxìtátá'anña. Kaní ñà kixín yó'o kí'viña mií nùú índú'undiaa ndikaní, ra tá íxìtánarí ra ndukániña ra ndákitá'an tukuvaña. Ra vichin nà ndíchi ìxavà'ana iin kixín ñà íyo tá kù'va íyo ñà tává kití lo'o yó'o, kixín ñà ìxavà'ana ndieéní kixínña ra và'aníka tíìnña nùú kùñu xí'in ñà'a ñà íyo chí iniyó. Kixín ñà ìxavà'ana tíìnñà nùú kùñu tá kù'va vá'aní tíìn nùú ndákutá'an lakí.
Ká'àn nà xínì xà'á ñàyó'o chì, kuvi kuniñú'u và'akana kixín yó'o tá ndátána iinna. Nii kǔniñú'ukana grapa ñà chítìinna ìín xí'in kùñu nùú ndàtána, ra nii kǔniñú'ukana kìkuna nùú ndàtána. Kuvitu kuniñù'una kixín yó'o ñà và'a chitìinna lakí á ñà chitìinna iin kàa chí ini iin nà ndàtána. Xà xìniñù'unaña xí'in iin tìín ñà và'a ndàsina iin yàvi chí inirí, ra xìniñù'utunaña ñà ìxatátanna nímà iin kìni.
Nà ndíchi ra, ndánì'inína nìsa koo iin ñà'a tá kǔchíñuna xí'inña, ndí xítondiaana kití á inkaka ñà'a ñà íyo yukú. Rà Donald Ingber, director ve'e nùú ka'vina ra ndándukúna xà'á ñà yó'o, kàchira: "Xíniñú'u kundàà iniyó ndíá míí koto'niyó ra ndandukúyó xà'á iin ñà'a ra kotoyó átu kuvi chindieétá'anña xí'inyó”.
¿Ndíá ñà ká'ànkún? ¿Á ñà nìtùvi mií kúvi kixín ndikaní, á kǒé ìyo iinna ìxavà'aña?
__________

Ndila'lá, tìkó'na mata, mbe'lo vixá, tìkuxí kaní sàtá, tí lakaní, kala vixá
Nà ndíchi tàxina kìvìrí ñà nanírí Arion subfuscus.
__________

Kànaña nùú jw.org