Ñà ká'àn Biblia
Tá ndásaká’nuna kìví 25 ñà yòó diciembre káchina chi, ùnì kúú nà “reyes magos” nà nìxà’àn xito’ni rà Jesús tá kàkura. Ndí, Biblia kǒé ká’ànña ñà xìkuuna únì, ni ñà xìkuuna reyes (Mateo 2:1). Rà tìàa tutu Mateo xìniñú’ura tù’un griego magoi tá nìkà’ànra xà’á nà nìxà’àn xìto’ni rà Jesús. Va sana tù’un magoi yò’ó ká’ànña xà’á nà tù’va xí’in nà tási nà xíto’ni kìmi.1 Sava Biblia xíniñú’u tù’un “astrólogos” á “magos” tá ká’ànña xà’ána, inkaña ká’àn nà “ndíchi”.2
¿Nìsaana xìkuuna?
Kǒé ká’àn Biblia nìsaana xìkuuna, ra xà síín ká’àn savana xà’á nìsaana xìkuuna. Ká’àn iin libro chi: “Kǒé ká’àn Tù’un Ndióxì nìsaa nà Mago xìkuuna, ra kǒó iin nà kuvi kà’àn ña ndixa nìsaana xìkuuna. Sava nà sùtù veñù’u nà nìxìyo xìna’á ká’àn ñà xìkuuna ùnì, ndí ndàkanixìnína saá saá chi, ùnì xìkuu ñà’a ñà sàní’i nà ndíchi rà lo’o kán. Nà íyo chí nùú kánata ñù’u ká’ànna ñà xìkuuna ùxì ùvì” (Enciclopedia Católica, versión digital).
¿Á ndixa nà reyes xìkuuna?
Nà tává vikó ñà 25 ñà yòó diciembre kúú nà ká’àn ñà xìkuuna ùnì, ndí kǒé ká’àn Biblia saá. Ká’àn iin libro chi, kìxá’ana ká’ànna xí’inna reyes tá nìyà’a kùà’á kùìyà saá chi kúnìna nduvi koo kuento ndatú’unna xà’áña (Encyclopedia Britannica).
¿Nìsaa xìnanína?
Kǒé ká’àn Tù’un Ndióxì nìsaa xìnanína nà ndíchi kán. Ká’àn iin libro chi, tá nìyà’a kùìyà kìxá’ana ká’ànna xí’inna Melchor, Gaspar xí’in Baltasar (Gran Enciclopedia Espasa).
¿Ama nìxà’ànna xìto’nina rà Jesús?
Va sana nìxà’ànna xìto’ninara tá nìyà’a sava yòó ñà kàku rà Jesús. Xínìyó ñà xà nìxìnura kùà’á yòó saá chi, rà Herodes rà xìkùni ka’ní rà Jesús, xà’ndiara chiñu ñà ná ka’ní nà soldadora nà kùàchí nà ùví kùìyà chí nìnu. Tàvára kuenta yò’ó xí’in ñà ndàtù’ún nà ndìchi yò’ó xí’inra (Mateo 2:16).
Nà ndíchi yò’ó kǒé nìxà’ànna koto’nina rà Jesús mií ñuú ñà kàkura. Ká’àn Biblia chi: “Tá nìkì’vina tìxin ve’e xìnina rá lo’o chíin xí’in ñá María si’íra” (Mateo 2:11). Ñàyò’ó kúnì kachiña ñà sùví ñuú ñà kàku rà Jesús nìxà’ànna xito’ninara, chi xà iin ve’eva íyora ra kǒé kándú’ukara nùú xíxá’an kití (Lucas 2:16).
¿Á Ndióxì nìkà’àn xí’inna ñà kundikùnna kìmi ndìà ñuu Belén?
Sava nà yùví ká’ànna ñà Ndióxì kúú rà nìkà’àn xí’inna ñà taxindíkùnna sàtá kìmi kàn ndìà nùú íyo rà Jesús. Ná kotoyó nìchun ndǐxa saá níkuu.
- Ñà ndàkanixìnína kúú iin kìmi, kúú ñà nìnà’à ichí nùú nà ndíchi ñà xi’na kù’ùnna ñuu Jerusalén. Tù’un Ndióxì ká’ànña: “Nà ndíchi nà kèe chí nùú kánata ñù’u, kìxina ñuu Jerusalén ra kàchina: ‘¿Ndíá mií íín rà kàku kúú rey nà judío? Saá chi xìnindù kìmira tá ndéendù chí nùú kánata ñù’u, ra vàxindù ndasaka’nundù-ra’” (Mateo 2:1, 2).
- Rà rey Herodes kúú rà xi’na nìkà’àn xí’in nà ndíchi ná kù’ùnna ñuu Belén, sùví kìmi ní-ixaa saá. Tá kùndàà-ini rà Herodes ñà kàku iin rey nà judío nìsààníra chi ndàkanixìníra kindiaa rà kán chiñu nda’ára, saá ra nìndakatù’únra ndíá mií kaku rà nìkà’àn Tù’un Ndióxì xà’á (Mateo 2:3-6). Ra tá kùndàà-inira ñà kakura ñuu Belén, nìkà’ànra xí’in nà ndíchi ná kù’unna ñuu kán ndandukúnara ra tá ná ndani’inara ná ndikóna ndatú’unna xí’inra.
Saáví kúúña ndàki’inna kùà’ànna ñuu Belén. Tù’un Ndióxì ká’àn chi: “Tá nìkà’àn rà rey xí’inna ndàki’inna kùà’ànna ra koto, kìmi ñà xìnina tá ndéena chí nùú kánata ñù’u yósonúuña kùà’ànña xì’inna, ra nìxààña xìkundichiña mií nùú íín rá lo’o” (Mateo 2:9).
- Kìmi ñà xìnina kúúmií kùàchi ñàkán xà lo’o ra ka’nína rà Jesús, ra xà’á ñàyò’ótu xà’nína kùà’á nà kùàchí válí. Tá kèe nà ndíchi ñuu Belén ra ndàki’inna kùà’ànna, Ndióxì nìkà’àn xí’inna ñà ná ndǐkókana nùú rà Herodes (Mateo 2:12).
¿Ndíá ñà ìxaa rà Herodes? Ká’àn Tù’un Ndióxì: “Tá xìni rà Herodes ñà listoka nà ndíchi nùúra, nìsàànìra ra xà’ndiara chiñu ñà ná ka’nína túkúndi’i nà kùàchí válí ñuu Belén xí’in ñuu ñà íyo yachin kán, nà ùvì kùìyà chí nìnu, chi xí’in ñà ndàtù’ún nà ndíchi xí’inra kùndàà-inira nìsaa kùìyà rà lo’o kán” (Mateo 2:16). ¿Á kuniñú’u Ndióxì iin kìmi ñà và’a ndanì’ina rà Jesús ra ka’nínara, ra xà’á ñàyò’ó ka’nìtuna kùà’á nà válí? (Job 34:10).
__________
Inkaka ñà ká'àn xà'á ñàyó'o:
__________
__________
Inkaka ñà ká'àn xà'á ñàyó'o:
__________
1 Iin rà griego rà tìàa historia, rà xìnaní Herodoto, rà nìxìyo siglo ù’ùn tiempo yatá (antes de nuestra era), nìkà’ànra ñà iin grupo nà medo (persa) xìkuu nà magoi rà nàyò’ó xíto’nina kìmi ñà tavána kù’va xà’á inkana, saàtu távána ndíá ñà ndoo inkana xí’in xàni ñà nìxànina.
2 Koto Biblia ñà naní Nueva Reina-Valera, xí’in ñà naní Nueva Versión Internacional, saátu ñà naní Biblia de Jerusalén xí’in ñà naní Escrituras de Restauración. Biblia ñà naní La Palabra de Dios para Todos ká’ànña “sabios” xí’inna, ndí koé ká’anña ñà kúúna ùnì. Kototu ñà ká’àn El Nuevo Testamento Tu’un Savi (mixteco) de Metlatónoc y Cochoapa el Grande.
__________
__________
Kànaña nùu jw.org.
